Procedura oceny zgodności dla maszyn jest stosunkowo długim i skomplikowanym procesem dla producenta. W skład zespołu zajmującego się tą oceną powinien wchodzić wykwalifikowany i przeszkolony personel inżynierów posiadający specjalistyczną wiedzę i doświadczenie.
Szeroko objęta tematyka oceny zgodności maszyn skierowana jest do wszystkich podmiotów wprowadzających maszyny na rynek europejski – dotyczy producentów, upoważnionych przedstawicieli i importerów. Swoim zakresem obejmuje wszystkie maszyny wprowadzane na rynek Unii Europejskiej po raz pierwszy – są to wszystkie maszyny nowe wyprodukowane w krajach Wspólnoty. Dyrektywa maszynowa obejmuje również maszyny używane importowane spoza granic Unii, są to tzw. kraje trzecie np. Chiny, Tajlandia itp. Wówczas odpowiedzialność za spełnienie wymagań i ocenę zgodności ponosi importer.
W przypadku, gdy ani producent, ani jego upoważniony przedstawiciel nie spełnią wymagań procedury oceny zgodności maszyn i urządzeń, osoba, która wprowadza maszynę do obrotu, powinna spełnić te wymagania – jest to warunek konieczny.
Zgodnie z założeniami tzw. nowego podejścia do badań i certyfikacji w państwach UE, wszystkie maszyny objęte dyrektywą 2006/42/WE powinny spełniać określone wymagania.
Wprowadzenie poszczególnej maszyny na rynek to nie tylko jej budowa i projekt, ale także cała otoczka wokół tego – tj. m.in przeprowadzenie oceny zgodności maszyn, niezbędna dokumentacja i analiza celem minimalizacji powstałego ryzyka i zagrożeń dla przyszłego użytkownika.
Dlaczego wykonywana jest ocena zgodności maszyn?
Ocena zgodności maszyn przeprowadzana jest celem weryfikacji czy maszyna spełnia zasadnicze wymagania. Zgodnie z art. 12 dyrektywy maszynowej „W celu poświadczenia zgodności maszyny z przepisami niniejszej dyrektywy, producent lub jego upoważniony przedstawiciel stosuje jedną z procedur oceny zgodności opisanych w ust. 2, 3 i 4.”
Jak wykonywana jest ocena zgodności maszyn?
Dyrektywa Maszynowa przewiduje trzy ścieżki oceny zgodności, które mają doprowadzić producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela do pełnoprawnej możliwości oznaczenia maszyny prawidłowym znakiem CE oraz wystawienia deklaracji zgodności.
- Ścieżka 1 – Ocena zgodności połączona z kontrola wewnętrzna w fazie wytwarzania maszyny;
- Ścieżka 2 – Badanie typu WE
- Ścieżka 3 – Pełne zapewnienie jakości
Ocena zgodności maszyn zgodna z dyrektywą maszynową 2006/42/WE
Procedura oceny zgodności jest obowiązkowa. Nakłada ona na producenta lub upoważnionego producenta szereg obowiązków.
Kryteria oceny zgodności maszyn
W zależności od rodzaju maszyny dyrektywa przewiduje kilka ścieżek celem zapewniania oceny zgodności. Przy przeprowadzeniu oceny zgodności należy sprawdzić czy dana maszyna wymieniona jest w załączniku IV dyrektywy maszynowej.
Dla maszyn wymienionych w Załączniku IV producent może wybrać jedną z następujących procedur oceny zgodności:
- procedura oceny zgodności połączona z kontrolą wewnętrzna wytwarzania maszyny, przewidzianą w Załączniku VIII,
- procedurę badania typu WE, przewidzianą w Załączniku IX, wraz z kontrolą wewnętrzna
- wytwarzania maszyny, przewidzianą w Załączniku VIII, pkt 3,
- procedurę pełnego zapewnienie jakości, przewidzianą w Załączniku X, pod warunkiem pełnej zgodności maszyny z normami zharmonizowanymi, które dotyczą ocenianej maszyny.
W przypadku gdy maszyna nie jest wymieniona w Załączniku IV producent postępuje zgodnie z Załącznikiem VIII., czyli producent lub jego upoważniony przedstawiciel opracowują dokumentację techniczną oraz podejmuje wszelkie niezbędne środki aby maszyna spełnia wytyczne dyrektywy maszynowej oraz wymagania zasadnicze. Następnie przeprowadza i dokumentuję ocenę ryzyka, przeprowadza niezbędna walidacje, stosuje dostępne mu środki zabezpieczające i podpisuje deklarację zgodności WE oraz oznacza maszynę znakiem CE.
Pomimo że procedura nie przewiduje uczestnictwa Jednostki Notyfikowanej, producenci przy przeprowadzaniu oceny zgodności mogą zasięgać porad lub wsparcia ze strony Jednostek Notyfikowanych. Odpowiednie sprawozdania techniczne powinny zostać włączone do dokumentacji technicznej.
Literatura i źródła prawa
- Przewodnik dotyczący stosowania dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn – Wydanie drugie – czerwiec 2010r.;
- Siemiątowski P. „Maszyny. Zasadnicze wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia”; Wydawnictwo Wiedza i Praktyka, Warszawa 2019r.
- Rączkowski B. „BHP w praktyce” wyd. XIX Wydawnictwo ODDK, Gdańsk 2022r.
- Przewodnik Dyrektywy Maszynowej Ministerstwa Gospodarki , Warszawa 2010r.
