Ustawodawca nakłada na pracodawcę szereg obowiązków i jednym z nich jest udostępnienie instrukcji stanowiskowych dla pracownika. Zgodnie z art 237 Kodeksu pracy „Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy”. Szczególne wymagania opisuje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z § 41 „Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:
- Stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;
- Obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;
- Postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;
- Udzielania pierwszej pomocy.”
Jak widać na podstawie powyższych zapisów instrukcje stanowiskowe są zdefiniowane przez prawo i obowiązkiem pracodawcy jest udostępnianie instrukcji stanowiskowych BHP dla swoich pracowników. Jest to bardzo istotny temat, który nie może zostać pominięty przez pracodawcę.
Instrukcje stanowiskowe – do czego służą?
Instrukcja stanowiskowa to dokument z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, określający najważniejsze zasady wykonywanej pracy, mających istotny wpływ na bezpieczeństwo pracownika. Dzięki informacjom w niej zawartych pracodawca może przekazać ważne informacje i wskazówki z zakresu bezpieczeństwa, higieny pracy oraz zasad postępowania, które pracownik powinien przestrzegać celem zminimalizowania ryzyka ewentualnego wypadku. Instrukcja stanowiskowa BHP powinna być napisana w języku zrozumiałym dla pracownika.
Co powinna zawierać instrukcja stanowiskowa BHP?
Instrukcja stanowiskowa powinna zawierać m.in:
- opis czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy,
- zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,
- zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników
- oraz czynności do wykonania po zakończeniu pracy.
Oczywiście dopuszcza się poszerzenie instrukcji stanowiskowych o inne dodatkowe punkty takie jak np. czynności zabronione, opis zastosowanych piktogramów itp. Ustawodawca nie określa ściśle wzoru takiego dokumentu. Pozostawia tu wolną rękę dla pracodawcy. Należy jednak przy tym pamiętać, aby instrukcje stanowiskowe BHP były proste i przejrzyste. Instrukcja stanowiskowa BHP powinna być łatwo przyswajalna dla pracownika i nie powinna przybierać formy mocno rozbudowanej. Rolą instrukcji stanowiskowych BHP jest pomoc dla pracownika w ewentualnych sytuacjach wątpliwych czy kłopotliwych.
Kto wykonuje instrukcje stanowiskowe?
Przepisy nie regulują w sposób szczególny kto wykonuje instrukcje stanowiskowe. Można znaleźć zapis w kodeksie pracy, że pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.
Zaleca się, aby instrukcję stanowiskową sporządzał zespół, który w sposób szczególny zaznajomiony jest z maszyną oraz przeszedł specjalistyczne szkolenie, zna specyfikę pracy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Z doświadczenia może to być zespół składający się np. z inżyniera produkcji, służby bhp, pionu produkcji i służb utrzymania ruchu. Jednak ostatecznie należy wziąć pod uwagę specyfikacje pracy oraz kwalifikacje kadry.
Gdzie należy umieszczać instrukcje stanowiskowe BHP?
Tutaj również nie znajdziemy bezpośredniej odpowiedzi. Instrukcja stanowiskowa powinna być stale dostępna dla pracownika. Miejsce to powinno być dobrze znane i dostępne dla wszystkich użytkowników maszyny. Zazwyczaj instrukcje zlokalizowane są tuż obok maszyny lub u brygadzisty/kierownika. Można również posunąć się do jeszcze bardziej aktywnego promowania bezpieczeństwa w organizacji i utworzyć coś na podobieństwo „infokiosków” itd. Możliwości dla udostępniania instrukcji stanowiskowych jest bardzo wiele, wszystko zależne jest od specyfikacji organizacji.
Instrukcje stanowiskowe – źródła
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy;
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Rączkowski B. „BHP w praktyce” wyd. XIX Wydawnictwo ODDK, Gdańsk 2022r.
